با مفهوم جرم محال در کلاهبرداری آشنا شویم…

جرم محال در کلاهبرداری

«کلاهبرداری» در اصطلاح عامه شباهت زیادی به تعریف حقوقی آن دارد. همه ما با شنیدن اسم کلاهبردار، تصویر شخصی در ذهنمان می‌آید که از طریق فریب دادن دیگران، مالی را به‌دست می‌آورد. در حقوق نیز کلاهبردار به شخصی گفته می‌شود که با توسل به وسایل متقلبانه و با حیله و نیرنگ، دیگری را فریب می‌دهد و اعتماد او را جلب می‌کند. به همین دلیل، شخص با رضایت خاطر مال خود را در اختیار کلاهبردار قرار می‌دهد.
باتوجه به توضیحاتی که داده شد، روشن می‌شود مالی که کلاهبردار به‌دست می‌آورد، حتما باید متعلق به شخصی غیر از خود او باشد. پس اگر به‌عنوان مثال، آقای کرمی اسناد و مدارک متعلق به آقای صفایی را به‌ناحق از او گرفته و نزد خود نگه داشته باشد و آقای صفایی با طراحی نقشه‌ای آقای کرمی را فریب داده و مدارک خود را از او پس بگیرد، جرم کلاهبرداری اتفاق نیفتاده است.
ممکن است سوال شود که آیا صرف دروغ گفتن هم توسل به نیرنگ محسوب می‌شود یا تحقق حیله و نیرنگ مستلزم اقدامات بیشتری است؟
درست است که دروغ گفتن هم به نوعی، پوشاندن حقیقت و گمراه کردن طرف مقابل است، اما دروغ گفتن صرف موجب تحقق کلاهبرداری نمی‌شود؛ هرچند به‌وسیله‌ی این دروغ، طرف مقابل به او اعتماد کند. زیرا ممکن است طرف مقابل، بسیار ساده‌لوح باشد و با یک دروغ کوچک، غیرقابل باور و غیرمنطقی نیز اعتمادش جلب شود. بنابراین، برای تحقق کلاهبرداری، در وهله اول لازم است شخص کلاهبردار، یک صحنه‌سازی (غیرواقعی) انجام دهد. مثلا اگر کسی در خیابان جلوی فردی را گرفت و به دروغ ادعای بیماری صعب‌العلاج کرد و طرف مقابل نیز صرفا بر اساس با دروغ‌های او، ادعاهایش را باور کرد و مقدار زیادی پول به او داد، نمی‌توان آن شخص را کلاهبردار دانست. اما اگر علاوه بر دروغ، یک سری اسناد ساختگی‌ برای بیماری‌اش ارائه داد و بدین ترتیب از مردم تقاضای کمک کرد، در اینجا توسل به وسایل متقلبانه و غیرواقعی، محقق شده است و در صورتی که موفق به دریافت مالی از دیگران شود، جرم کلاهبرداری کامل می‌شود.
تا این‌جا روشن شد که تحقق کلاهبرداری نیازمند دو عمل است:
۱. فریب دادن دیگری
۲. بردن مال دیگری
بنابراین، اگر هر یک از این دو کار انجام نشود، کلاهبرداری منتفی است؛ اما ممکن است با توجه به شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر قضیه، جرم دیگری محقق شده باشد. به‌طور مثال، اگر شخصی بدون اقدامات فریب‌کارانه و‌ صحنه‌سازی، مال شخص دیگری را ببرد، جرم سرقت اتفاق افتاده است. حال اگر مال خودش را که نزد دیگری است، ببرد، حتی سرقت نیز اتفاق نیفتاده است؛ زیرا آن مال در اصل متعلق به خودش بوده است.
پس در مواردی که مالِ کسب‌شده، متعلق به خود فردی است که مال را می‌بَرد، وقوع کلاهبرداری و سرقت محال می‌باشد.